Τι εννοούμε με τον όρο αστάθεια του ώμου;
Η άρθρωση του ώμου εκτελεί τις κινήσεις με το μεγαλύτερο εύρος στο ανθρώπινο σώμα. Βρίσκεται σε μία διαρκή ισορροπία, η οποία εξασφαλίζει την ελευθερία κινήσεων από τη μία και την σταθερότητα από την άλλη. Διαταραχή της ισορροπίας αυτής για οποιονδήποτε λόγο, επιφέρει την αστάθεια του ώμου.
Με τον όρο αστάθεια εννοούμε την τάση του ώμου να εξαρθρώνεται (έξοδος και παραμονή της κεφαλής εκτός της φυσιολογικής της θέσης) ή να υπεξαρθρώνεται (μετακίνηση και αυτόματη επαναφορά της κεφαλής στη φυσιολογική της θέση) προς μία ή περισσότερες κατευθύνσεις.
«Η αστάθεια δεν αποτελεί διάγνωση αλλά σύμπτωμα, συνεπώς θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω, να βρεθεί το αίτιο και να σχεδιαστεί η κατάλληλη θεραπεία».
Το εξάρθρημα είναι συνήθως αποτέλεσμα κάποιου βίαιου τραυματισμού και ισοδυναμεί με την απομάκρυνση της κεφαλής του βραχιονίου εκτός της ωμογλήνης και της παραμονής της εκεί.
Υπεξάρθρημα ονομάζεται η στιγμιαία απομάκρυνση της κεφαλής εκτός της κανονικής της θέσης και επιστροφή της στη φυσιολογική της θέση.
Σε ποια άτομα εμφανίζεται συνήθως η αστάθεια;
Το εξάρθρημα ώμου και κατά συνέπεια η αστάθεια μπορεί να προκύψει από βίαιο τραυματισμό, ο οποίος θέτει στιγμιαία το άνω άκρο σε θέση εκτός του φυσιολογικού εύρους κίνησης και καταλήγει σε έξοδο της κεφαλής από την άρθρωση. Από την στιγμή που ο ώμος θα εξαρθρωθεί, είναι πλέον πολύ πιθανό να ξανασυμβεί αυτό μελλοντικά.
Η αστάθεια μπορεί συμβεί εξίσου τόσο σε άνδρες, όσο και σε γυναίκες. Παρ’όλα αυτά, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες, λόγω της πιο έντονης φυσικής δραστηριότητας στην καθημερινότητά τους.
Όσον αφορά τις ηλικιακές ομάδες, εμφανίζεται κυρίως σε άτομα 20 – 30 ετών, αφού είναι πιθανότερο να κάνουν έντονες δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορούν να τραυματίσουν τις αρθρώσεις τους.
Σε γενικές γραμμές η αστάθεια χωρίζεται σε 3 κατηγορίες:
- Τραυματικής αιτιολογίας
- Ατραυματικής αιτιολογίας
- Καθ´ έξιν – habitual λόγω μη φυσιολογικής μυϊκής συνέργειας
Πρώτη μορφή αστάθειας:
Eίναι τραυματική και είναι συνήθως αποτέλεσμα βίαιου τραυματισμού, με αποτέλεσμα η κεφαλή να καταλήγει:
- Mπροστά από την άρθρωση (πρόσθιο εξάρθρημα – το οποίο είναι το συχνότερο),
- Πίσω από την άρθρωση (οπίσθιο – το οποίο είναι σπάνιο)
- Σε άλλες θέσεις (το οποίο είναι εξαιρετικά σπάνιο).
Τις περισσότερες φορές ο ασθενής χρειάζεται ιατρική βοήθεια ώστε να αναταχθεί το εξάρθρημα, ενώ το υπεξάρθρημα ανατάσσεται αυτόματα.
Την στιγμή του εξαρθρήματος, τραυματίζονται πολύ σημαντικές ανατομικές δομές υπεύθυνες για την σταθερότητα της άρθρωσης, όπως:
- O επιχείλιος χόνδρος
- Oι γληνοβραχιόνιοι σύνδεσμοι
- O θύλακος
- Tο τενόντιο πέταλο (αυτό συμβαίνει ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας) ενώ μπορεί να υπάρχει και τραυματισμός των οστών της άρθρωσης (ωμογλήνη – κεφαλή).
Το εξάρθρημα του ώμου μέσω των βλαβών που επιφέρει, προδιαθέτει στην εγκατάσταση της αστάθειας της άρθρωσης, και κατά συνέπεια σε υποτροπιάζοντα εξαρθρήματα, πόνο και μείωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης.
Η επιλογή της συντηρητικής (φυσιοθεραπεία) ή χειρουργικής (αρθροσκοπική αποκατάσταση) θεραπείας του εξαρθρήματος του ώμου, εξαρτάται από:
- Tην ηλικία
- Tον αριθμό των υποτροπών
- Tη δραστηριότητα του ασθενούς
- Aπό τις συνοδές βλάβες που επιβεβαιώνονται στο μαγνητικό αρθρογράφημα
Ο χειρουργός ώμου θα καθοδηγήσει τον ασθενή να λάβει την σωστότερη απόφαση για εκείνον.
Δεύτερη μορφή αστάθειας:
Eίναι η μονοκατευθυντική η πολυκατευθυντική αστάθεια μη τραυματικής αιτιολογίας.
Τα αιτία είναι συνήθως η γενικευμένη χαλαρότητα της άρθρωσης του ώμου (εκ γενετής ή επίκτητη) και οι επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί κυρίως σε αθλητές που ασχολούνται με ρίψεις ή κολυμβητές. Αυτά δημιουργούν συνθήκες αστάθειας της άρθρωσης που οδηγεί σε συχνά εξαρθρήματα ή υπεξαρθρήματα.
Η θεραπεία είναι συνήθως συντηρητική μέσω ειδικά σχεδιασμένου προγράμματος φυσιοθεραπείας, ενώ αν αποτύχει καταλήγουμε σε αρθροσκοπική αντιμετώπιση η οποία αποσκοπεί στην μείωση της χαλαρότητας της άρθρωσης.
Tρίτη μορφή αστάθειας:
Oφείλεται σε λανθασμένη συνέργεια – συγχρονισμό κάποιων από τους 30 μυς που σταθεροποιούν τον ώμο (muscle patterning instability).
Η αστάθεια αυτή συνήθως παρουσιάζεται σε ασθενείς που μπορούν να εξαρθρώνουν τον ώμο τους κατά βούληση παρουσιάζοντάς το σαν τρικ. Στην πορεία ο ώμος τους μπορεί να εξαρθρώνεται ανεξέλεγκτα, λόγω μη φυσιολογικού μυϊκού συγχρονισμού.
Η μορφή αυτή είναι εξαιρετικά σοβαρή, η θεραπεία δύσκολη και σχεδόν πάντα συντηρητική.
Συνίσταται στην επανεκπαίδευση τους ασθενούς να επανακτήσει τον έλεγχο και των συγχρονισμό των μυών του. Χρειάζεται ειδικό φυσιοθεραπευτή υπό την καθοδήγηση του χειρουργού ώμου και αρκετές φορές ψυχολογική υποστήριξη ώστε ο ασθενής να καταφέρει να βγει από την «κουλτούρα» της αποφυγής συγκεκριμένων κινήσεων, ώστε να επιστρέψει στην φυσιολογική καθημερινότητα.
Σε ποιους ασθενείς ενδείκνυται η χειρουργική επέμβαση;
- Ασθενείς ηλικίας κάτω των 25 ετών ακόμα και μετά το πρώτο εξάρθρημα
- Ασθενείς με πολλαπλά εξαρθρήματα
- Ασθενείς με σοβαρά λειτουργικά ενοχλήματα
- Ασθενείς με συνοδό ρήξη τενοντίου πετάλου
- Αθλητές
Ποια είναι η επέμβαση που πραγματοποιείται και τι συμβαίνει με την μετεγχειρητική αποκατάσταση;
H επέμβαση είναι συνήθως αρθροσκοπική αποκατάσταση της ρήξης του επιχειλίου χόνδρου (Bankart lesion), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις χρείαζεται πιο σύνθετη αποκατάσταση αναλόγως των βλαβών, της χρονιότητας της κατάστασης, της ηλικίας και των δραστηριοτήτων του ασθενούς. Η μετεγχειρητική αποκατάσταση διαρκεί περίπου 8 έως 12 εβδομάδες, κατά την οποία ο ασθενής ακολουθεί εξατομικεύμενο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας – κινησιοθεραπείας.
