Τα σύνδρομα πρόσκρουσης αποτελούν μία από τις συχνότερες αιτίες πόνου στον ώμο και αφορούν μηχανική σύγκρουση των ανατομικών δομών της άρθρωσης, κυρίως κατά τις κινήσεις ανύψωσης του άνω άκρου. Οι παθήσεις αυτές επηρεάζουν συχνά το στροφικό πέταλο, τους τένοντες, καθώς και τους οστικούς σχηματισμούς που συμμετέχουν στην άρθρωση του ώμου, οδηγώντας σε προοδευτική φθορά, περιορισμό της κινητικότητας και μειωμένη λειτουργικότητα.
Παρά τη συχνότητά τους, τα σύνδρομα πρόσκρουσης παραμένουν για πολλούς ασθενείς δυσνόητα ή λανθασμένα διαγνωσμένα. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να αποτρέψουν την εξέλιξή τους και να αποκαταστήσουν την ποιότητα ζωής.
Τι είναι τα σύνδρομα πρόσκρουσης;
Το σύνδρομο πρόσκρουσης (ή σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης) είναι η πάθηση κατά την οποία προκαλείται μηχανική σύγκρουση μεταξύ των τενόντων του στροφικού πετάλου και της οστικής υπερκείμενης δομής, δηλαδή του ακρωμίου ή/και του κορακοακρωμιακού συνδέσμου. Η σύγκρουση αυτή παρατηρείται κυρίως κατά την ανύψωση του χεριού πάνω από το επίπεδο του ώμου.
Η συνεχής τριβή και πίεση των τενόντων οδηγεί σε φλεγμονή, πάχυνση και εκφύλιση, ενώ σε προχωρημένα στάδια μπορεί να προκληθεί ακόμα και ρήξη του στροφικού πετάλου. Ενδέχεται να σχετίζεται με την ανατομία του ακρωμίου, την παρουσία οστεοφύτων ή άλλων μορφολογικών ανωμαλιών, αλλά και με υπέρχρηση ή μικροτραυματισμούς.
Η διάκριση μεταξύ πρωτοπαθούς (ανατομικής) και δευτεροπαθούς (λειτουργικής) πρόσκρουσης είναι σημαντική για τη σωστή κατεύθυνση της θεραπείας.
Αιτίες και προδιαθεσικοί παράγοντες
Το σύνδρομο πρόσκρουσης μπορεί να οφείλεται σε διάφορους ανατομικούς ή λειτουργικούς παράγοντες. Η κατάταξή τους βοηθά στην κατανόηση της αιτιολογίας:
- Ανατομικές αιτίες: Συχνά περιλαμβάνουν το σχήμα του ακρωμίου (κυρτό ή γάντζο), οστεόφυτα, παχυσμένο κορακοακρωμιακό σύνδεσμο ή αυξημένη εσωτερική στροφή του βραχιονίου.
- Λειτουργικές αιτίες: Περιλαμβάνουν κακή στάση σώματος, μυϊκή ανισορροπία ή αδυναμία των σταθεροποιών μυών του ώμου.
- Καταπόνηση και επαναλαμβανόμενες κινήσεις: Παρατηρείται συχνά σε αθλητές ή εργαζόμενους που χρησιμοποιούν συστηματικά κινήσεις ανύψωσης του άνω άκρου (π.χ. ρίψη, κολύμβηση, εργασία με τα χέρια πάνω από το κεφάλι).
- Ηλικία και εκφύλιση: Με την πάροδο της ηλικίας, οι τένοντες υφίστανται εκφυλιστικές αλλοιώσεις και γίνονται πιο ευάλωτοι σε μηχανικά φορτία.
Η παρουσία συνυπάρχοντων παθήσεων, όπως διαβήτης, ρευματοπάθειες ή παλαιότεροι τραυματισμοί, μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης της κατάστασης.
Σύνδρομα πρόσκρουσης: Συμπτώματα και κλινική εικόνα
Η συμπτωματολογία του συνδρόμου πρόσκρουσης εξαρτάται από το στάδιο της πάθησης. Ο πόνος εντείνεται ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της ανύψωσης του άνω άκρου ή σε κινήσεις πάνω από το επίπεδο του ώμου. Καθώς η φλεγμονή και η μηχανική τριβή επιμένουν, η κλινική εικόνα επιδεινώνεται.
Τα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πόνος στον έξω ώμο που μπορεί να αντανακλά μέχρι τον βραχίονα, ιδιαίτερα κατά την προσπάθεια ή τη νύχτα.
- Δυσκολία στην ανύψωση του χεριού πάνω από το επίπεδο του ώμου.
- Μυϊκή αδυναμία και περιορισμός εύρους κίνησης.
- Κριγμός ή αίσθημα τριβής κατά την κίνηση.
Διάγνωση και σταδιοποίηση
Η διάγνωση του συνδρόμου πρόσκρουσης βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό, την κλινική εξέταση και την απεικόνιση. Η προσεκτική αξιολόγηση των συμπτωμάτων και η διαφοροδιάγνωση από άλλες παθήσεις του ώμου (π.χ. αστάθεια, αρθρίτιδα, αυχενική ριζίτιδα) είναι κρίσιμη. Σε γενικές γραμμές, η κλινική εξέταση περιλαμβάνει ειδικές δοκιμασίες, όπως:
- Neer test
- Hawkins-Kennedy test
- Drop arm test
Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και την αξιολόγηση της βλάβης, χρησιμοποιούνται απεικονιστικές μέθοδοι όπως:
- Απλή ακτινογραφία: Ανιχνεύει οστεοφυτά, σχήμα ακρωμίου και άλλες οστικές ανωμαλίες.
- Υπερηχογράφημα: Εντοπίζει τενοντοπάθειες ή ρήξεις.
- Μαγνητική τομογραφία (MRI): Η ακρίβεια της μαγνητικής τομογραφίας επιτρέπει τη λεπτομερή εκτίμηση της κατάστασης του στροφικού πετάλου και την ανίχνευση συνοδών βλαβών.
Η σταδιοποίηση κατά Neer διακρίνει τρία στάδια της πάθησης: από φλεγμονή και οίδημα (στάδιο Ι), σε ίνωση και πάχυνση τενόντων (στάδιο ΙΙ), έως ρήξεις και εκφυλιστικές αλλοιώσεις (στάδιο ΙΙΙ).
Αντιμετώπιση και θεραπευτικές επιλογές
Η αντιμετώπιση του συνδρόμου πρόσκρουσης εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης, την ηλικία του ασθενούς, τη λειτουργική απαίτηση και την ανταπόκριση στη συντηρητική αγωγή. Οι θεραπευτικές επιλογές διακρίνονται σε συντηρητικές και επεμβατικές. Στις συντηρητικές μορφές θεραπείας περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
- Ανάπαυση και τροποποίηση δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα.
- Φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη σκευάσματα.
- Φυσικοθεραπεία: Ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος του ώμου και αποκατάσταση της κινητικότητας.
- Τοπικές εγχύσεις κορτιζόνης σε περιπτώσεις έντονου πόνου.
Σε πολλές περιπτώσεις, η ανταπόκριση στη συντηρητική αγωγή είναι θετική από την πρώτη εβδομάδα, ιδίως με την κατάλληλη φυσικοθεραπευτική προσέγγιση.
Όταν η συντηρητική αγωγή αποτυγχάνει ή όταν υπάρχουν σοβαρές ανατομικές αλλοιώσεις ή ρήξη του στροφικού πετάλου, ενδείκνυται αρθροσκοπική αποσυμπίεση. Η επέμβαση περιλαμβάνει:
- Αφαίρεση οστεοφύτων.
- Εξομάλυνση του ακρωμίου (ακρωμιοπλαστική).
- Αποκατάσταση ρήξεων σε περίπτωση συνοδών βλαβών.
Η αρθροσκοπική τεχνική είναι ελάχιστα επεμβατική, προσφέροντας ταχύτερη αποκατάσταση και λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο.
Πρόγνωση και αποκατάσταση
Η πρόγνωση του συνδρόμου πρόσκρουσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έγκαιρη διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία. Οι ασθενείς που συμμορφώνονται με τις οδηγίες και συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα αποκατάστασης, επιτυγχάνουν πολύ καλά αποτελέσματα.
Η φυσικοθεραπεία παίζει καθοριστικό ρόλο στην επαναφορά της λειτουργικότητας του ώμου, μέσω ενδυνάμωσης, βελτίωσης της στάσης και αποφυγής λανθασμένων κινήσεων. Σε περιπτώσεις όπου έχει πραγματοποιηθεί χειρουργική αποσυμπίεση, η κινητοποίηση αρχίζει σταδιακά και ακολουθείται από εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης.
Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες μπορεί να επιτευχθεί εντός λίγων εβδομάδων, ενώ για την πλήρη αθλητική επανένταξη μπορεί να απαιτηθεί περισσότερος χρόνος, ανάλογα με τη βαρύτητα της βλάβης.
Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Γεώργιος Φλεβαράκης διαθέτει πολυετή εμπειρία στη διενέργεια αρθροσκοπικών και αρθροπλαστικών επεμβάσεων. Εάν επιθυμείτε να λάβετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα σύνδρομα πρόσκρουσης ώμου, επικοινωνήστε μαζί μας για εξατομικευμένη εκτίμηση και θεραπεία.
