Τι είναι η αρθρίτιδα ώμου;
Η αρθρίτιδα ώμου είναι η προοδευτική εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου. Συγκεκριμένα, ο χόνδρος χάνει τη δομή του, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ρωγμές, ξέφτισμα και τελικά να προκαλείται πλήρης καταστροφή. Αυτή η εξέλιξη οδηγεί σε έκθεση των υποκείμενων οστών, τα οποία τρίβονται μεταξύ τους, προκαλώντας πόνο και φλεγμονή στον ασθενή. Πρέπει να σημειωθεί ότι η φθορά δεν είναι ομοιόμορφη σε όλη την άρθρωση, αλλά εντοπίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές.
Η άρθρωση του ώμου αποτελείται από δύο κύρια μέρη: τη γληνοβραχιόνιο και την ακρωμιοκλειδική. Η γληνοβραχιόνιος έχει σφαιρικό σχήμα και βρίσκεται ανάμεσα στην ωμογλήνη της ωμοπλάτης και την κεφαλή του βραχιονίου. Ο χόνδρος καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες των οστών, επιτρέποντας ομαλή και ανώδυνη κίνηση.
Ποιες είναι οι μορφές της αρθρίτιδας και ποια τα αίτια;
Η αρθρίτιδα του ώμου – αν και όχι τόσο συχνή όσο η αρθρίτιδα του γόνατος ή του ισχίου – δεν παύει να ταλαιπωρεί ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών. Παρουσιάζεται με πολλές μορφές:
- Κλασική οστεοαρθρίτιδα: Πρόκειται για τη συχνότερη μορφή, ιδιαίτερα σε άτομα άνω των 50 ετών. Η αιτία της οστεοαρθρίτιδας του ώμου είναι η εκφύλιση του χόνδρου λόγω ηλικίας.
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Πρόκειται για αυτοάνοση νόσο. Προκαλεί χρόνια φλεγμονή στο αρθρικό υμένα, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στη σταδιακή καταστροφή του χόνδρου και των παρακείμενων οστικών δομών.
- Μετατραυματική αρθρίτιδα: Αναπτύσσεται μετά από τραυματισμούς, όπως κατάγματα ή εξαρθρήματα που αλλοιώνουν τη δομή της άρθρωσης και οδηγούν σε εκφύλιση του χόνδρου.
- Αρθρίτιδα λόγω ανεπάρκειας του μυοτενόντιου πετάλου (χρόνια ρήξη των τενόντων του ώμου): Η αστάθεια οδηγεί στην ανώμαλη επαφή των οστών και τελικά σε εκφύλιση του χόνδρου.
Όλες οι μορφές έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα τον πόνο και τον περιορισμό της κίνησης. Ο λόγος είναι η μη αναστρέψιμη φθορά των αρθρικών επιφανειών.
Ποια συμπτώματα προκαλεί η αρθρίτιδα ώμου;
Τα συμπτώματα της πάθησης ποικίλουν ανάλογα με τη μορφή και τη βαρύτητα της αρθρίτιδας. Ωστόσο, τα κύρια χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο πρόσθιο, πλάγιο ή οπίσθιο μέρος του ώμου. Συχνά επιδεινώνεται με κινήσεις άνω άκρου, όπως απαγωγή, έκταση ή ατροφικές κινήσεις. Σε προχωρημένα στάδια, εμφανίζεται και σε ηρεμία ή κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Προοδευτική δυσκαμψία και δυσκολία να σηκώσει το χέρι πίσω από το κεφάλι ή τη ράχη. Η απώλεια κινητικότητας μπορεί να περιορίσει σημαντικά τις καθημερινές δραστηριότητες.
- Ήχοι τριβής και κριγμός των ανώμαλων αρθρικών επιφανειών κατά την κίνηση.
- Αδυναμία και περιορισμός καθημερινών λειτουργιών, όπως ντύσιμο, πλύσιμο ή χρήση πληκτρολογίου.
- Νυκτερινός πόνος και διαταραχή ύπνου. Γι’ αυτό και απαιτείται στήριξη με μαξιλάρι ή ύπνος σε καθιστή θέση για ανακούφιση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση ξεκινά με τη λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού και φυσική εξέταση. Ο ιατρός αξιολογεί τη μυϊκή ισχύ, το εύρος κίνησης και την παρουσία επώδυνων σημείων. Αναζητά επίσης σημεία ατροφίας, αστάθειας ή προηγούμενων τραυματισμών. Η παρουσία κριγμών ή πόνου κατά την πίεση της άρθρωσης ενισχύει την υποψία αρθρίτιδας. Στη συνέχεια πραγματοποιείται απεικονιστικός έλεγχος με:
- Ακτινογραφίες για τη στένωση του μεσάρθριου διαστήματος, οστεόφυτα και παραμόρφωση των οστών.
- Αξονική τομογραφία (CT) για ακριβέστερη απεικόνιση της οστικής δομής και προεγχειρητικό σχεδιασμό.
- Μαγνητική τομογραφία (MRI), όταν υπάρχει υποψία συνυπάρχουσας ρήξης του στροφικού πετάλου ή φλεγμονής μαλακών μορίων.
Υπάρχει θεραπεία για την αρθρίτιδα ώμου;
Θεραπεία για την αρθρίτιδα δυστυχώς δεν υπάρχει. Όταν καταστραφεί πλήρως η λεία επιφάνεια του αρθρικού χόνδρου δεν υπάρχει επιστροφή με τα μέσα τα οποία διαθέτουμε σήμερα. Ακόμα και τα πολλά υποσχόμενα βλαστοκύτταρα για τα οποία τελευταία γίνεται αρκετός λόγος δεν μπορούν να αναστρέψουν την κατάσταση. Αρκετές φαρμακευτικές ή βιολογικές θεραπείες υποστηρίζουν πως καθυστερούν την εξέλιξη της αρθρίτιδας, παρόλα αυτά δεν είμαστε ακόμα σίγουροι καθώς δεν υπάρχουν επίσημα επιστημονικά δεδομένα. Ο ασθενής με την καθοδήγηση του ορθοπαιδικού μπορεί να δοκιμάσει οτιδήποτε δεν τον βλάπτει και ίσως τον ωφελεί. Αρκεί, να τηρείται μια αναλογία κόστους/αποτελέσματος και το κυριότερο, να έχουν καλλιεργηθεί αληθινές προσδοκίες από τον ορθοπαιδικό.
Όταν πια η αρθρίτιδα εγκατασταθεί, ο πόνος δεν αντιμετωπίζεται με συντηρητική θεραπεία και η κίνηση,, παρά την φυσιοθεραπεία, έχει περιοριστεί, έχει θέση η χειρουργική θεραπεία, Πιο συγκεκριμένα, η αρθροπλαστική ώμου. Η αρθροπλαστική ώμου είναι η μέθοδος κατά την οποία γίνεται αντικατάσταση των φθαρμένων περιοχών της άρθρωσης με τεχνητά υλικά με σκοπό να δημιουργήσουμε μια «καινούργια» άρθρωση η οποία θα έχει βελτιωμένη κίνηση χωρίς πόνο.
Τα αποτελέσματα της αρθροπλαστικής ώμου κυμαίνονται από:
- πολύ καλύτερα σε σχέση με την προ – χειρουργείου κατάσταση έως
- μια σχεδόν φυσιολογική και ανώδυνη κίνηση του ώμου
Τα αποτελέσματα εξαρτώνται από τους παρακάτω παράγοντες:
- την αρχική πάθηση
- την επιλογή του κατάλληλου τύπου αρθροπλαστικής
- την σωστή τοποθέτηση των υλικών
- το πρόγραμμα μετεγχειρητικης αποκατάστασης
Ποιοι είναι οι παράγοντες επιτυχίας της αρθροπλαστικής ώμου;
Οι πρώτοι δύο παράγοντες επιτυχίας έχουν να κάνουν με την σωστή διάγνωση και την σωστή ένδειξη του χειρουργείου, δηλαδή με το αν χρειάζεται αρθροπλαστική, και με το τι είδους αρθροπλαστική.
Ο τρίτος παράγοντας επιτυχίας έχει να κάνει με την σωστή χειρουργική τεχνική, την ποιότητα των χρησιμοποιούμενων υλικών της αρθροπλαστικής και την ακρίβεια στην τοποθέτησή τους.
Ακρίβεια στην τοποθέτηση των υλικών σημαίνει ότι τοποθετούνται λαμβάνοντας υπόψη τις ανατομικές ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή. Με αυτόν τον τρόπο η αρθροπλαστική προσανατολίζεται πιο σωστά, γεγονός που συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία της νέας τεχνητής άρθρωσης και στην μακροχρόνια επιβίωσή της. Με άλλα λόγια, να παραμείνει η αρθροπλαστική στην θέση της χωρίς να χαλαρώσει για όσο το δυνατόν περισσότερα χρόνια.
Τον τρόπο για να επιτευχθεί η απόλυτη ακρίβεια προσφέρει μία νέα μέθοδος κατά την οποία χρησιμοποιώντας την αξονική τομογραφία και ειδικό λογισμικό «παίρνονται τα μέτρα» της άρθρωσης του ασθενούς και κατασκευάζονται εξατομικευμένοι οδηγοί σε τρισδιάστατο εκτυπωτή. Οι οδηγοί αυτοί βοηθούν τον χειρουργό να περιορίσει στο ελάχιστο το σφάλμα στον προσανατολισμό και την τοποθέτηση της αρθροπλαστικής κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Τελευταία χρησιμοποιείται και σύστημα διεγχειρητικής πλοήγησης επιτυγχάνοντας απόλυτη ακρίβεια στην τοποθέτηση της αρθροπλαστικής ώμου.
Ο τέταρτος παράγοντας επιτυχίας της αρθροπλαστικής του ώμου είναι η φυσιοθεραπεία – κινησιοθεραπεία. Δεν είναι υπερβολική η παραδοχή ότι η σωστή εκτέλεση ενός κατάλληλου προγράμματος είναι εξίσου σημαντική με μία επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση. Θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στην θεραπεία μέσω της ενεργητικής και παθητικής κινητοποίησης των αρθρώσεων καθώς και ειδικών τεχνικών και χρήσης μηχανικών οργάνων επιτυγχάνοντας:
- αύξηση του εύρους κίνησης
- ενδυνάμωση
- βελτίωση της αντοχής και της ιδιοδεκτικότητας
- αύξηση της ελαστικότητας – διατατικότητας
- βελτίωση του συντονισμού και της ισορροπίας έτσι ώστε ο ασθενής να επανεκπαιδευθεί και να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες της «νέας» του άρθρωσης.
Χρειάζεται λοιπόν η αγαστή συνεργασία μεταξύ του ασθενούς, του ιατρού και του φυσιοθεραπευτή καθώς και το κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσιοθεραπείας.
Ποιοι είναι οι τύποι της αρθροπλαστικής;
Οι τύποι των αρθροπλαστικών που έχουμε στην διάθεση μας είναι τέσσερις: η κλασσική ημιαρθροπλαστική, η αρθροπλαστική επιφανείας, η ανατομική αρθροπλαστική και η ανάστροφη αρθροπλαστικη. Η επιλογή ανήκει στον ορθοπαιδικό και εξαρτάται κυρίως από την αρχική πάθηση, την ηλικία και τις δραστηριότητες του ασθενούς.
1. Κλασική ημιαρθροπλαστική για αρθρίτιδα ώμου
Χρησιμοποιείται κυρίως σε συντριπτικά κατάγματα σε νέους ασθενείς, όταν δεν είναι εφικτή η οστεοσύνθεση. Η μέθοδος αυτή επιλέγεται συνήθως διεγχειρητικά όταν εξαντληθούν όλες οι προσπάθειες διατήρησης της βραχιονίου κεφαλής του ασθενούς.
2. Ημιαρθροπλαστική επιφανείας – τύπου Copeland για αρθρίτιδα ώμου
Εφαρμόζεται σε νέους ασθενείς με άσηπτη νέκρωση της κεφαλής, οστεοαρθρίτιδα ή ρευματοειδή χωρίς όμως σημαντική προσβολή της ωμογλήνης. Έχει το πλεονέκτημα ότι η αφαίρεση του οστού είναι ελάχιστη σε σχέση με τις άλλες αρθροπλαστικές άρα αφήνει αρκετό οστικό υπόβαθρο σε ενδεχόμενη αναθεώρηση σε μεταγενέστερο χρόνο αλλά και το μειονέκτημα ότι δεν ελέγχει τον πόνο τόσο αποτελεσματικά όσο η ολική ανατομική αρθροπλαστική. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατάλληλη επιλογή ασθενούς και να τεθούν οι σωστές ενδείξεις.
Στην παραπάνω εικόνα απεικονίζεται περιστατικό ασθενή 45 ετών με οστεοαρθρίτιδα ώμου αλλά χωρίς προσβολή της ωμογήνης
3. Ολική ανατομική αρθροπλαστική για αρθρίτιδα ώμου
Η ολική αρθροπλαστική ώμου είναι το gold standard για όλες τις αρθρίτιδες του ώμου με άθικτο μυοτενόντιο πέταλο, ενώ αν τοποθετηθεί σωστά και ο άρρωστος ακολουθήσει κατάλληλο πρόγραμμα φυσιοθεραπείας, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά.
Η παραπάνω εικόνα απεικονίζει περιστατικό ασθενή με οστεαρθρίτιδα ώμου και αντιμετώπιση με νεότερης γενιάς ανατομική αρθροπλαστική
4. Ανάστροφη ολική αρθροπλαστική για αρθρίτιδα ώμου
Έχει πλέον αρκετές ενδείξεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συντριπτικά κατάγματα ασθενών μεγαλύτερης ηλικίας, σε αρθρίτιδα λόγω ανεπάρκειας του στροφικού πετάλου – Rotator Cuff Arthropathy καθώς και σε περιπτώσεις ασθενών με μη επιδιορθώσιμη ρήξη του μυοτενόντιου πετάλου, πόνο και περιορισμένη κίνηση.
Παραπάνω απεικονίζεται περιστατικό ασθενή 70 ετών με μη επιδιορθώσιμη μαζική ρήξη μυοτενοντίου πετάλου και αντιμετώπιση με ανάστροφη αρθροπλαστική
Παραπάνω απεικονίζεται περιστατικό ασθενή με παλαιό χειρουργηθέν κάταγμα κεφαλής βραχιονίου και κατάληξη σε άσηπτη νέκρωση. Αντιμετωπίστηκε με αφαίρεση των υλικών και ανάστροφη αρθροπλαστική
Σε κάθε περίπτωση έχει μεγάλη σημασία να τεθεί η σωστή ένδειξη, να επιλεγεί το κατάλληλο υλικό και να καλλιεργηθούν ρεαλιστικές προσδοκίες στον ασθενή!
Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Γεώργιος Φλεβαράκης διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στις παθήσεις και επεμβάσεις ώμου. Έχει εκπαιδευτεί σε κορυφαία κέντρα του εξωτερικού και εφαρμόζει σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές. Αντιμετωπίζει κάθε περιστατικό με επιστημονική ακρίβεια και σεβασμό στις ανάγκες του ασθενούς. Επικοινωνήστε σήμερα μαζί μας για αξιόπιστη διάγνωση και εξατομικευμένη θεραπεία.
